ŻAKOWSKI Wiesław (1901 – 1989)

Urodził się 06.12.1901 r. w Woli Krokockiej, powiat Sieradz jako syn Józefa i Wacławy (z Kościółkiewiczów) Żakowskich

Wychowywany w ubogiej i głęboko patriotycznej rodzinie ziemiańskiej, pieczętującej się herbem Jastrzębiec. Ojciec zmarł, gdy Wiesław był małym dzieckiem. Po konflikcie z nauczycielem języka rosyjskiego został relegowany z gimnazjum. Edukację kontynuował w prywatnej szkole średniej w Warszawie, gdzie zastał go wybuch I WŚ. Po ukończeniu szkoły (bez matury) zapisał się na Wydział Budowy Dróg Szkoły Mechaniczno-Technicznej. W wieku 16 lat wstąpił do organizacji młodzieżowej „Mazur”, przybudówki POW. 10.11.1918 r. zmobilizowany do akcji powszechnego rozbrajania wojsk i urzędników niemieckich. Zaraz po tym wstąpił do 21 Warszawskiego Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”, później do pułku artylerii polowej (16.12.1918 r. zwolniony do rezerwy). Jako ułan brał udział z 5 szwadronem w kampanii lat 1919-1920. Później został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po jej ukończeniu wrócił do 3 Pułku Ułanów, który brał udział w przejmowaniu Górnego Śląska, nominowany na podporucznika. 20.01.1930 r. zawarł związek małżeński z Jadwigą Rudzką (ur. 13.12 1906 r. w Szarbi Zwierzynieckiej, córką Cezarego Rudzkiego, właściciela Jelczy i Szarbi i Zofii Jakubowskiej z Niezwojowic). Z powodu złego stanu zdrowia uznany za niezdolnego do służby wojskowej i 31 sierpnia przeniesiony w stan spoczynku. Od 1935 r. przejął częściowo rozparcelowany i zadłużony majątek Szarbia. Wobec oznak zbliżającej się wojny został zmobilizowany do wojska. W Pińczowie dołączył do swej macierzystej jednostki. Pod Tomaszowem Lubelskim, w trakcie natarcia na nieprzyjaciela został ranny w prawą nogę. Ewakuowany przez Niemców do Szpitala PCK w Kielcach, został z niego 13.101939 r. wydostany przez żonę i przewieziony do Szarbi. Jeszcze w szpitalu zaprzysiężony do Organizacji Wojskowej Krakowa – przyjął pseudonim „As”, „Zagraj”. Po utworzeniu ZWZ został referentem wyszkolenia komendy Obwodu Pińczów, kryptonim „Perz”. Dla potrzeb rodzącego się wojska zabezpieczał rozproszoną broń oraz przeprowadzał akcje wykradania jej Niemcom. Współpracował przy wydawaniu „Biuletynu Informacyjnego” w Kalinie Wielkiej z mjr. Pawłem Włoczkiem ps. „Paweł”, komendantem powiatu miechowskiego Konfederacji Zbrojnej, po jej scaleniu z ZWZ i utworzeniu AK otrzymał stanowisko dowódcze: od lata 1942 r. do wiosny 1943 r. był dowódcą batalionu wolbromskiego w Obwodzie Olkuskim kryptonim „Oset”. Aresztowany przez Gestapo 26.06.1943 r. przewieziony został do więzienia w Miechowie. Jadwiga Żakowska, po zapłaceniu wysokiej kaucji (180 tys. zł) uzyskała 5 sierpnia zwolnienie męża. Od tej pory aż do końca okupacji por. Wiesław Żakowski ukrywał się. W rejonie Skalbmierza, Działoszyc, Drożejowic, Czarnocina i Kościelca tworzył, w ramach Chłopskiego Pińczowskiego Pułku Piechoty batalion AK kryptonim „Zagraj” (od nowego pseudonimu).

15.01.1944 r. został mianowany majorem, ze starszeństwem od 11.11.1944 r. Latem 1944 r. zorganizował polowy kurs doskonalący dowódców plutonów i kompanii swego batalionu w Lesie Chroberskim koło Zagajów Dębiańskich. 2 sierpnia objął obowiązki I oficera sztabu 106 DP. Dowodził całością sił osłonowych sztabu 106 DP, a także udanym natarciem dwóch kompanii osłony sztabu na niemieckie siły okrążające Samodzielny Batalion Partyzancki „Skała” 28.11.1944 r. pod Krzeszówką. Dnia 29.11.1944 r. przejął dowodzenie Rezerwowym Pułkiem Piechoty (kryptonim „Restauracja”) 106 DP, złożonym z trzech batalionów, rekrutujących się na ogół z plutonów Straży Chłopskiej (Chłostry). W lutym 1945 r. przybył do Krakowa. W kwietniu-maju 1945 r. wydawał odbijane na powielaczu pismo „Wolny Naród”, kolportowane na terenie powiatów: Olkusz, Miechów i Pińczów. W połowie czerwca 1945 r. zarejestrował się w krakowskiej Rejonowej Komendzie Uzupełnień jako oficer w stopniu por. w stanie spoczynku. Wkrótce potem wyjechał wraz z rodziną na Ziemie Zachodnie do Lipowej, powiat Grodków, gdzie jako osadnik wojskowy objął poniemieckie gospodarstwo rolne.

13.10 1945 r. w Katowicach ujawnił swoją działalność z lat okupacji przed Komisją Likwidacyjną byłej Armii Krajowej Okręgu Śląskiego (Obszar Południowy) – liczba ewidencyjna 951. 22.01.1946 r. został zweryfikowany do stopnia majora kawalerii, ze starszeństwem od 11.11.1944 r. Do rezerwy przeniesiony 12.12 1947 r. Wtedy też zlikwidował gospodarstwo w Lipowej i przeniósł się do Krakowa. Podjął pracę w firmie nasienno-zbożowej „Udycz”. Aresztowany przez UBP 02.02. 1949 r., przewieziony do więzienia na Mokotowie, gdzie prowadzono śledztwo. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Krakowie z 18.09.1950 r., pod zarzutem działania na szkodę Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w nielegalnej organizacji, został skazany z art. 87 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego na karę siedmiu lat więzienia z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres pięciu lat i przepadek mienia. Karę więzienia odbywał w Rawiczu, Sieradzu i obozie pracy w Jelczu. Postanowieniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 04.09.1951 r. uzyskał zmniejszenie kary – w oparciu o art. 87 w związku z art. 86 p. 2 KKWP – do czterech lat i ośmiu miesięcy oraz zwolnienie warunkowe, co nastąpiło 14.09.1953 r. Po „odwilży” 1956 r. w oparciu o postanowienie Sądu Najwyższego w Warszawie z 16.11.1957 r. uchylające wyrok i wznawiające postępowanie, uzyskał 06.11.1958 r. wyrok uniewinniający Sądu Wojewódzkiego w Krakowie.

Po opuszczeniu obozu w Jelczu, pracował jako magazynier w piekarni, a następnie dorywczo jako likwidator szkód PZU w Krakowie. W grudniu 1973 r. przyznano mu III grupę inwalidzką oraz uprawnienia inwalidy wojennego I grupy. Rząd RP na Obczyźnie przyznał mu stopień pułkownika 15.08.1985 r.

Zmarł 15.07.1989 r. w Krakowie, pochowany został na Cmentarzu Rakowickim.

Źródła:

1. Antoni Iglewski; „PONAR” Wspomnienia z lat 1939-1945; Brześć Kujawski 2012
2. Adam Sznajderski; Partyzancka odyseja; Tuchów 2004
3. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
4. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK „Maria” w walce t. II Kryptonim „Michał”-„Maria” (1943-VI.1944) Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
5. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK „Maria” w walce t. II Kryptonim „Michał”-„Maria” (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
6. Rudolf Zbysław Pasek ps. „Sprzączka”; Ziemi Miechowskiej w pokłonie. Wspomnienia wojenne; Warszawa 2010
7. Stanisław Piwowarski, notatki dotyczące 106 Dywizji Piechoty AK
8. 24ikp.pl