Urodził się 1 grudnia 1835 w Barczęcy koło Mińska Mazowieckiego. Był synem Jana Nepomucena Chmieleńskiego (generała wojsk rosyjskich) i Julii z domu Tyborowskiej. Po śmierci ojca, wychowywany był w Aleksandryjskim Korpusie Kadetów dla sierot wojskowych w Petersburgu. Ukończył tam też Akademię Wojenną. W Polsce służył w randze porucznika artylerii armii carskiej, lecz sytuacja w 1861 r, wzbudziła w nim uczucia patriotyczne. Złożył wniosek o dymisję, a gdy jej nie dostał, zbiegł z Królestwa Polskiego do Francji, a później do Włoch. Pracował tam jako wykładowca w szkołach wojskowych w Genui i Cuneo.
We Włoszech uczestniczył w nowo formowanej Polskiej Szkoły Wojskowej. Gdy wybuchło powstanie styczniowe próbował się przedostać do Polski, lecz został aresztowany w Ołomuńcu przez Austriaków.
Po brawurowej ucieczce z więzienia zatrzymał się w Krakowie, i tam został nominowany na kapitana. Brał udział w formowaniu oddziału kawalerii, na którego czele udał się do Klimontowa, gdzie wstąpił do oddziałów Kazimierza Bończy-Błaszczyńskiego. Zebrawszy jeszcze kilka oddziałów, jako ich dowódca 6 lipca 1863 rozbił dwie roty rosyjskie. W sierpniu dostał awans na majora na początku września na pułkownika i naczelnika wojsk województwa krakowskiego. Walczył jeszcze jesienią pod Skalbmierzem.
Kampanie wojenną w województwie kieleckim zakończył 16 grudnia 1863 r., w starciu z pułkiem smoleńskim Ksawerego Czengerego. Został ciężko ranny i pojmany przez Kozaków. Wyrokiem sądu wojskowego skazany i rozstrzelany 23 grudnia 1863 w Radomiu.
WB
Źródła:
- https://www.24ikp.pl/skarby/ludzie/zwykli/c/chmielenski_zygmunt/art.php
- https://powstanie1863-64.pl/dzien/najstraszniejszy-naczelnik-powstania-rozstrzelanie-zygmunta-chmielenskiego/index.htm
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Chmiele%C5%84ski
- https://genealogia.okiem.pl/powstaniec-styczniowy/57036/zygmunt-chmielinski
- CDIAL 195-1-58 (Zbiory Tadeusza Sauczeya)
